MİRASTAN MAL KAÇIRMA VE HUKUKİ HAKLAR

T.B.K. madde 19 sözleşmenin yorumu, muvazaalı işlemler başlığıyla “Bir sözleşmenin türünün ve içeriğinin belirlenmesinde ve yorumlanmasında, tarafların yanlışlıkla veya gerçek amaçlarını gizlemek için kullandıkları sözcüklere bakılmaksızın, gerçek ve ortak iradeleri esas alınır.

MUVAZAA NEDİR ?

Muvazaa; bir hukuki ilişkinin taraflarının, üçüncü kişileri aldatmak amacıyla, gerçek iradelerine uymayan ve kendi aralarında hüküm ve sonuç doğurmayan bir görünüş yaratmak konusunda yaptıkları gizli anlaşma anlamına gelmektedir. Kısaca;

-Tarafların 3. kişileri aldatmak amacıyla görünüşte bir işlem yapmaları,

-Yapılan bu işlemin tarafların gerçek iradeleri ile uyuşmaması,

-Görünüşte yapılan işlemin kendi aralarında geçerli olmayacağı ancak gerçek iradelerini gizlemek için 3. Kişilere karşı yapılmış olduğu kabul edilir.

MUVAZAANIN UNSURLARI

1)Görünürdeki Sözleşme

Taraflar herhangi bir sözleşme yapmak istemedikleri halde görünüşte belli bir sözleşme yapmak üzere irade beyanında bulunurlar. Taraflar aralarında yapılan muvazaa sözleşmesi ile görünüşte yapılan sözleşmenin hüküm ve sonuç doğurmayacağını kararlaştırırlar ve bu sözleşmeyi aralarında hükümsüz kılarlar.

2)Muvazaa Sözleşmesi

Tarafların görünürdeki işlemi sırf üçüncü kişileri aldatmak için yaptıklarını ve kendi aralarında hüküm ifade etmeyeceğini düzenledikleri sözleşmedir. Örneğin; Alacaklıların icra takibinden kurtulmak için satış sözleşmesi yapıldığına ancak bunun geçersiz olduğuna ilişkin sözleşme muvazaa sözleşmesi, satış işlemine ilişkin sözleşme ise görünürdeki sözleşmedir.

Muvazaa sözleşmesinin tarafları, görünürdeki sözleşmenin taraflarıdır. Muvazaa sözleşmesi yazılı veya sözlü olabilir. Tapulu taşınmaza ilişkin işlem söz konusu olsa bile muvazaa sözleşmesi için adi yazılı şekil yeterlidir.

3)Gizli İşlem

Tarafların gerçekte yapmak istedikleri ancak çeşitli nedenlerle görünürdeki işlemin arkasına gizledikleri işlemdir. Tarafların asıl iradelerine dayalı olarak yapılan gizli işlem geçerli, görünürdeki işlem hükümsüzdür. Gizli işlem yalnızca nispi muvazaada mevcuttur.

Tarafların gerçek iradelerine dayanan gizli işlemin geçerli sayılabilmesi için geçerli doğmuş olması , konusunun hukuka ahlaka aykırı ve imkansız olmaması, gizli sözleşme şekil şartına tabii ise buna uygun yapılmasına bağlıdır.

4)Üçüncü Kişileri Aldatma Kastı

Üçüncü kişileri aldatma kastı muvazaalı işlemi hukuka aykırı hale getirmez. Kanunun lafzi yorumundan tarafların gerçek amaçlarını gizlemek için ifadesinde çıkarılmaktadır.

Muvazaalı işlemler geçerli sonuç doğurmazlar ancak hukuk aykırı işlemler değillerdir. İspatı halinde taraflar edimleri sebepsiz zenginleşme hükümleri kapsamında iade etmekle yükümlüdürler.

MURİS MUVAZAASI

Muris muvazaası nispi muvazaa kabul edilir. Miras bırakanın mirasçılarından mal kaçırmak amacıyla bağışladığı taşınmazı bir mirasçısına yahut üçüncü kişiye satmış gibi göstermesinde muris muvazaası söz konusu olur.

Vasıflı muvazaa kabul edilen bu işlemde görünürdeki satış sözleşmesi muvazaalı işlem, gizli olan bağış sözleşmesi ise şekil şartı yerine getirilmediğinden geçersizdir.

Muris muvazaasında miras bırakan gerçekte sözleşme yapmak ve tapulu taşınmazını devretmek istemektedir. Ancak mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak için gerçek iradesini gizleyerek , gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazını , tapuda yaptığı resmi sözleşmede iradesini satış ve ya ölünceye kadar bakma sözleşmesi olarak açıklamak suretiyle devretmektedir.

Bu durumda ise, görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından gizli bağış sözleşmesi de TMK 706.,TBK 288. Ve Tapu Kanunu 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan , saklı pay sahibi olsun ve ya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeniyle geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.